Ageman Baheula

Keur uplek ngobrol jeung Ki Madi ngeunaan kajadian ujian anu geus jeung kakara lumangsung di sakuliah Nusantara.  Dina tipi jeung sababaraha Koran, dibèjakeun yèn aya guru jeung kapala sakola anu ngantepkeun muridna nyaronto. Puguh wè, jadi teu kaharti tah, kalakuan samodèl kitu tèh. Sabab pangna dilumangsungkeun ujian bareng, bari jeung soalna sarua tèh, pikeun nganyahokeun geus nepi ka mana urusan pendidikan tèh. Naha geus sarua hasilna atawa kualitasna di unggal daèrah, ulah nepi ka emblog-emblogan jiga cèt anu dibahèkeun kana tèmbok. Tapi lamun anu diudagna ngan saukur lulus wungkul bari jeung teu ngèndahkeun aturan mah, minangka totondèn yèn dunya pemdidikan tèh geus dianggap gagal, sakurangna dina urusan ahlak.  Sabab ku diantepkeun dina nyonto ogè, sarua jeung geus nitah murid-muridna ngahalalkeun sagala cara, nu penting lulus. Ieu kitu gambaran hasil pendidikan tèh? Anu teu ngajarkeun sikep kajujuran, jeung ngatik sangkan barudak sakolana tanggungjawab kana polahna sorangan? Sabab pan meureun maranèhanana tèh dina hiji waktu mah bakal jadi pamingpin ngagantian anu ayeuna keur nyekel kalungguhan. Keur uplek, jol Ujang Kèmèd, datang tuluy milu ngariung.

 “Sanès ieu tèh Ki, hoyong tumaros, seueur jalmi anu nyebatkeun ageman Sunda Wiwitan, èta tèh anu kawas kumaha tèa, Ki?” manèhna nanya,  teu gugur teu angin, teuing kasandingan “jurig “ ti mana tah.

“Kabeneran pisan, euy kamari aya incu datang catetan  ngeunaan Sunda wiwitan cenah mah meunang ngunduh tina internet,  ti Wikipedia, sok tah baca sing tarik. Sakalian kami ogè hayang nyaho,”saur Aki Madi bari ngasongkeun kertas sababaraha lambar, ku Ujang Kèmèd  diilo tuluy dibaca. Sunda wiwitan bisa dihartikeun Sunda munggaran, Sunda mimiti,  asli atawa sajati nyaèta agama atawa kapercayaan  sesembahan kana kakuatan alam jeung karuhun anu dilakonan ku urang Sunda buhun, diantarana aya di Kanèkès, Lebak, Banten Kidul, Sukabumi, Kampung Naga jeung Cigugur.  Ceuk anu ngagemna, Sunda Wiwitan ieu geus  aya samèmèh datangna agama Hindu jeung Islam. Dumasar kana katerangan ti puun kampung Cikeusik mertèlakeun yèn urang Kanèkès lain panganut agama Hindu atawa Budha,tapi animisme, tapi kabèhdieunakeun kapangaruhan Hindu jeun Islam. 

Dina  Carita Parahyangan  ajaran  ieu disebut Jatisunda.  Ajaran Sunda  wiwitan nempatkeun Sang Hyang Kersa (Nu Maha Kawasa) atawa Nu Maha Kawasa ogè disebut Batara Tunggal , Batara  Jagat atawa Batara Seda Niskala.  Manten-NA lumahing di  Buana Nyungcung, sedeng manusa  jeung mahluk sèjènna nyicingna  Buana Pan Tengah, sedeng anu panghandapna Buana Larang (naraka). Antara Buana Nyungcung jeung Buana Tengah, aya 18 lapis alam, pangluhurna Bumi Suci Alam Padang (alam khayangan, Mandala Hyang). Anu kadua ti luhur nyaèta  tempatna Sunan Ambu Nyi Pohaci Sanghyang Asri. Sang Hyang Kersa sorangan nurunkeun tujuh batara ka Sasaka Pusaka Buana, anu pangkolotna Batara Cikal tur dianggap karuhun  urang Kanèkès.  Dasar ajaran Sunda Wiwitan nyekel dua poko nyaèta cara ciri manusa jeung ciri bangsa.  Dina  ciri manusa  aya lima perkara, welas asih, undak usuk, tatakrama, budibasa jeung budaya. Sanajan dina cara ciri bangsa basana umum, tapi dina ajaran Sunda Wiwitan aya bèdana nyaèta, rupa, adat, basa,aksara jeung budaya. Sakumaha aanu aya dina kitab Sunda Wiawitan nyaèta Siksa kanda(ng) Karesian.  Agama ieu dina prak-prakanana ngalaman  “kamajuan” pikeun ngahormat tempat-tempat anu dianggap suci jeung karamat kayaning kabuyutan anu disebut Sasaka Pusaka Buana jeung Sasaka Domas, sarta tumut kana papatah dina tatanèn, dina ajaranana loba larangan atawa pamali. Pamali anu ceuk urang Kanèkès mah buyut tèa.

“Tah aturan-aturan ieu anu diamalkeun ku urang Baduy Jero,” Ujang Kèmèd, tuluy ngarènghap bangun nu cape. Tepi ka ayeuna, ajaran èta tèh masih kènèh diagem jeung dilaksanakeun, ceuk paribasana mah teu unggut kalinduhan, gedag kaangina, angger tumut tumuhu kana ajaran karuhunna baheula.

“Anu hèbatna, urang ditu mah teu wawuheun jeung silih sikut, silih hakan, silih jorag jeung sasamana. Bèda pisan jeung manusa ayeuna, anu cenah leuwih boga adab jeung palalinter.”